Đó là một trong nhiều ý kiến đóng góp cho việc thiết kế thí điểm đổi mới môn Giáo dục công dân cho học sinh cấp 2, cấp 3 được đưa ra trong tọa đàm được tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Sáng 15/10, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Bền vững (CSDS) đã phối hợp với trường THCS Thực Nghiệm và Trung tâm Giáo dục và Phát triển (CED) tổ chức tọa đàm “Lập kế hoạch thí điểm Giáo dục công dân cho giới trẻ”. Hơn 40 chuyên gia và các thầy cô giáo đến từ phòng Giáo dục và Đào tạo quận Ba Đình, Viện Khoa học Giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục, trường THCS, THPT Thực Nghiệm, Nguyễn Tất Thành, THCS Nam Từ Liêm đã đến tham gia đóng góp ý kiến.

Đại biểu tham gia tọa đàm là các thầy cô giáo dạy môn giáo dục công dân, các nhà nghiên cứu giáo dục.

Kết quả nghiên cứu về hiểu biết, thái độ, và thực tiễn dạy và học môn giáo dục công dân của gần 1.500 học sinh PTCS (lớp 7, 8, 9) và PTTH đối với các nội dung liên quan đến pháp luật và quản trị nhà nước được trình bày trong tọa đàm cho thấy nhiều học sinh không nắm được những kiến thức cơ bản đã được học. Ví dụ chỉ có 61% học sinh được hỏi biết cơ quan ban hành Hiến pháp và Luật pháp nước CHXH CN Việt Nam, 86% học sinh biết độ tuổi công dân được đi bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Một trong những điểm đáng chú ý là hầu như học sinh không có kiến thức thực tế hay biết liên hệ kiến thức các em được học ở các phần này với thực tế cuộc sống và những vấn đề hàng ngày. Đa số học sinh PTTH được hỏi không phân biệt được vai trò của Quốc hội và Chính phủ, học sinh PTCS không biết các chức năng và dịch vụ của Ủy ban nhân dân các cấp hay hầu như chưa nghe đến hội đồng nhân dân…

Nghiên cứu cũng chỉ ra đa số học sinh đều cho rằng học môn Giáo dục công dân là cần thiết nhưng mức độ thích môn học và mức độ phù hợp của các kiến thức đối với học sinh lại giảm dần theo cấp học. Cụ thể, 79% học sinh THCS và 51% học sinh THPT cảm thấy thích học môn Giáo dục công dân, 84% học sinh THCS và 73% học sinh THPT thấy môn học phù hợp với lứa tuổi, mối quan tâm của bản thân. Trong khi một nửa số giáo viên (bộ môn và kiêm nhiệm) được hỏi cho rằng nội dung kiến thức của môn học được sắp xếp như hiện nay là đã khuyến khích được tư duy độc lập, sáng tạo, tự học và tự tìm hiểu của học sinh thì tỷ lệ đồng tình với quan điểm này ở học sinh lại giảm theo cấp học. Càng học lên cao, học sinh càng cảm thấy nội dung kiến thức của môn học khô khan, nhàm chán.

Về đề xuất đổi mới kế hoạch dạy, nhiều ý kiến đồng tình với việc cần thiết phải thay đổi phương pháp giáo dục môn giáo dục công dân, áp dụng thực tiễn vào bài giảng như dạy học theo dự án, kết hợp nhiều hoạt động trải nghiệm, tìm hiểu thực tế gắn với nội dung trong chương trình hiện nay. Để thay đổi cách dạy và học môn giáo dục công dân, cần thêm thời gian, tâm huyết và nhiều nỗ lực, cùng với việc đổi mới đánh giá và thi cử mới có thể mang lại kết quả như mong đợi. Các giáo viên dạy Giáo dục công dân khối THPT cho rằng việc thay đổi phương pháp dạy và học ở môn giáo dục công dân gặp trở ngại khi có thể làm ảnh hưởng đến việc thi cử của học sinh. Môn học này đã được đưa vào kì thi trung học phổ thông quốc gia với hình thức trắc nghiệm và các câu hỏi thi đều rất chi tiết và bám sát sách giáo khoa.

Các đại biểu tham gia tọa đàm cũng đã đề xuất các phương pháp thiết kế bài giảng môn Giáo dục công dân, tập trung một số nội dung liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân, Hiến pháp và pháp luật, bộ máy nhà nước cho các khối lớp ở cả hai cấp THCS và THPT. Tham quan, tìm hiểu bộ máy chính quyền địa phương, tìm hiểu thực tế vai trò của quốc hội, trải nghiệm thực tế tại các phiên tòa, gắn nội dung học với quản trị nhà trường (học sinh được tham gia xây dựng, góp ý, giám sát các hoạt động hay nội quy của trường…), mô hình giả tưởng, bài tập tình huống hay đóng vai … là những đề xuất được nêu ra để học sinh có thể nắm toàn diện nhiều kiến thức cùng chủ đề và có thể liên hệ thực tế cuộc sống với sự quan tâm và thích thú. Các thầy cô giáo đều đồng tình với việc cần thay đổi thái độ “coi môn Giáo dục công dân là môn phụ” của học sinh, phụ huynh và chính bản thân các giáo viên. Từ đó mới có sự đầu tư phù hợp cho môn học và đem lại hiệu quả cao trong dạy và học.

Tọa đàm nằm trong giai đoạn I của dự án “Tăng cường giáo dục công dân cho giới trẻ” được tài trợ bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực của công dân, tăng cường hiểu biết, tiếp cận thông tin và tính minh bạch, thúc đẩy tinh thần công dân tích cực thông qua cải thiện việc dạy và học giáo dục công dân ở các trường phổ thông. Sau tọa đàm, dự án sẽ hoàn thiện báo cáo đánh giá, thiết kế mẫu một số bài học liên quan đến nội dung quản trị nhà nước, bộ máy nhà nước và một số hoạt động trải nghiệm cho học sinh tham gia trong năm học 2017-2018.